<<….Το μοτέρ ξεκινάει και σχεδόν αμέσως το νερό τινάζεται με δύναμη κατακόρυφα. Αλαλαγμοί, χειροκροτήματα, γέλια κι αγκαλιές. Τρελό πανηγύρι στήθηκε στη στιγμή, με τα παιδιά να κάνουν τούμπες στη λάσπη, και να πέφτουν μέσα στη μικρή λίμνη που σχηματίστηκε γρήγορα γύρω από τη γεώτρηση. Νερό βγαίνει από τη Γη για πρώτη φορά >>.
Εικόνα από το Νταρφούρ της Αφρικής ,όπως γλαφυρότατα τη διηγείται μέλος της ελληνικής ανθρωπιστικής οργάνωσης ΟneEarth.
To 1981 τα κράτη μέλη του ΟΗΕ είχαν υπολογίσει ότι θα χρειαστούν 15 χρόνια για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση όλων στο νερό. 27 χρόνια αργότερα ο ένας στους 5 ανθρώπους του πλανήτη, δηλαδή 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό.
Κι όμως ο ανθρώπινος πολιτισμός γεννήθηκε δίπλα στο νερό. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη Νεολιθική εποχή οι πιο αξιόλογοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν στα ευνοημένα εδάφη των μεγάλων ποτάμιων κοιλάδων του Τίγρη και του Ευφράτη, του Νείλου και του Ινδού. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι έχοντας συνειδητοποιήσει την πολυτιμότητα του νερού, εκτός από τον Νηρέα , <<γέροντα της θάλασσας>>, και τον Ποσειδώνα τον κυρίαρχο θεό του θαλάσσιου στοιχείου, λάτρευαν και τις Νύμφες γυναικείες μορφές θεϊκής καταγωγής, και κατ’ εξοχήν πνεύματα του γλυκού νερού. Συνόδευαν πάντα το νερό, τονίζοντας έτσι τη μεγάλη του σημασία για την ύπαρξη ζωής , και κατοικούσαν στα ποτάμια, στις πηγές και μέσα στα βουνά απ’ όπου πήγαζαν ποτάμια. Οι Ναϊάδες, το πιο γνωστό είδος νυμφών, ζούσαν όσο και οι πηγές κοντά στις οποίες κατοικούσαν. Όταν στέρευαν εκείνες, οι Ναϊάδες έσβηναν. Έδειχναν έτσι, ότι χωρίς το νερό ούτε βλάστηση ούτε γονιμότητα μπορεί να υπάρξει.
Σε περιόδους ξηρασίας, οι αρχαίοι διοργάνωναν μικρά λατρευτικά δρώμενα για να εξευμενίσουν τους θεούς , και να προκαλέσουν τον ερχομό της λυτρωτικής βροχής. Παρόλα αυτά τα τελευταία 50 χρόνια, ο άνθρωπος άρχισε να επεμβαίνει στα οικοσυστήματα με τους πιο << επιθετικούς>> ρυθμούς από κάθε άλλη στιγμή της ιστορίας. Η πληθυσμιακή έκρηξη, η οικονομική ανάπτυξη και η εκβιομηχάνιση έχουν οδηγήσει σε αλλοίωση των οικοσυστημάτων γλυκού νερού και στην επακόλουθη απώλεια βιοποικιλότητας. Παρόλο που το 71% της Γης καλύπτεται από νερό, μόνο το 2,5% αποτελεί το γλυκό νερό ενώ το 99% είναι δεσμευμένο στα παγόβουνα ή στους υπόγειους υδροφορείς.
Η χώρα που θ’ αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες καταστροφές, στα επόμενα χρόνια είναι η Αφρική.
<<…Το 2003 όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε στο Νταρφούρ, μία γυναίκα για να μου δείξει την ευγνωμοσύνη της , μου πρόσφερε ένα ποτήρι νερό από έναν κουβά που είχε δίπλα της. Όταν πήρα το ποτήρι είδα με τρόμο ότι το νερό ήταν θολό! Το ότι γράφω αυτές τις γραμμές σημαίνει ότι τελικά δεν ήπια το νερό. Χιλιάδες παιδιά δεν έχουν δυνατότητα άλλης επιλογής, παρά να πίνουν νερό από πηγάδια που ανοίγονται στις κοίτες χειμάρρων ή από λασπόνερα, και να ρισκάρουν αν θα ζήσουν ή θα πεθάνουν. Τόσο απλά.>>. Μέλος της οργάνωσης OneEarth.
<<>> Μαρία Νεφέλη, Οδυσσέας Ελύτης.
Ήδη περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό και πόσιμο νερό. Ένας στους τρεις ανθρώπους, ζει χωρίς βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής. Το 2005 είχαμε κατά μέσο όρο 4.500 θανάτους την ημέρα σε παιδιά μικρότερα από την ηλικία των 5 ετών λόγω έλλειψης καθαρού πόσιμου νερού και κατάλληλων συνθηκών υγιεινής. Στο σώμα των ζώων ,ανθρώπων και φυτών το νερό αποτελεί τα 2/3 ή και τα ¾ του βάρους του σώματος. Απώλεια σε 5% έχει αποτέλεσμα αύξηση πίεσης και θερμοκρασίας. Απώλεια 20% προκαλεί βέβαιο θάνατο. Γι’ αυτό και η κατανάλωση νερού πρέπει να είναι 1,5 με 2 lt. ημερησίως.
Το νερό, (νεαρό ύδωρ, δηλ. φρέσκο νερό, κατά τους βυζαντινούς χρόνους), εξατμίζεται από την επιφάνεια της θάλασσας , ανεβαίνει στην ατμόσφαιρα, επιστρέφει στη Γη σαν βροχή ή σαν χιόνι, εμπλουτίζεται με ουσίες από το έδαφος και καταλήγει πάλι στη θάλασσα. Αποτελεί λοιπόν έναν κλειστό κύκλο με αποτέλεσμα να πίνουμε το ίδιο νερό που έπιναν οι πρόγονοί μας πριν 100.000 χρόνια.
Βασικό κρίκο του υδρολογικού κύκλου αποτελούν οι υγρότοποι. Προσφέρουν τροφή, νερό, δομικά υλικά, έλεγχο των πλημμυρών αλλά και ανυπολόγιστης αξίας αισθητική, πολιτισμικά και επιστημονικά οφέλη. Επίσης 10.000 από τα 25.000 είδη ψαριών ζουν σε υγροτοπικά οικοσυστήματα.
Στη χώρα μας εκτός από τη ρύπανση, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η απώλεια του 60% των αγροτόπων της από το 1920 μέχρι σήμερα. Η καταστροφή οφείλεται στις συστηματικές αποξηράνσεις για τη δημιουργία καλλιεργήσιμης γης, αλλά και στην παρωχημένη αντίληψη ότι λίμνες, έλη, ποτάμια αποτελούν εστίες μόλυνσης. Σοβαρή απειλή επίσης, αποτελεί και η άποψη ότι η άνιση κατανομή νερού μεταξύ υδατικών διαμερισμάτων, πρέπει να διευθετηθεί με μεγάλα φράγματα και έργα όπως η εκτροπή του Αχελώου.
Το νερό είναι ένας πολύτιμος φυσικός πόρος και χρήζει προστασίας. Λόγω κακοδιαχείρισης, χάθηκε στην Αττική νερό 10 μηνών. Εκτός αυτού οι βιομηχανίες εξακολουθούν να διοχετεύουν τα απόβλητά τους μέσω παράνομων συνδέσεων στον Κηφισό ή σε χειμάρρους. Τα χειρότερα νέα όμως έχουν να κάνουν με τα νησιά του Αιγαίου και τη Θεσσαλία λόγω της αλόγιστης χρήσης νερού στη γεωργία. Κύριες πηγές ρύπανσης, είναι οι έντονες γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες σε συνδυασμό με τα αστικά λύματα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι με τη σωστή διαχείριση θα είχαμε εξοικονόμηση 10% έως 15%.
Στη μεγάλη λειψυδρία των Αθηνών στα 330 π.χ. η κύρια φροντίδα ήταν ο έλεγχος και τα νοικοκυριά. Γι’ αυτό και οι Αθηναίοι χάρισαν <<χρυσούν στέφανον>> στον τότε επιμελητή των κρηνών Πυθέα.
Το νερό κινδυνεύει στον πλανήτη, όμως η Κίνα κατασκευάζει ένα γιγαντιαίο έργο εκτροπής ποταμών ώστε να υδροδοτηθεί το Πεκίνο την περίοδο των Ολυμπιακών αγώνων, με πολύ σοβαρές συνέπειες για ανθρώπους, καλλιέργειες και περιβάλλον. Το κόστος του έργου ανέρχεται σε δεκάδες δισεκατομμύρια ενώ οι περιβαλλοντικές συνέπειες καραδοκούν. Και συγκεκριμένα ο κίνδυνος της λειψυδρίας για εκατομμύρια ανθρώπους εξαιτίας της εκτροπής των νερών, ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της γιγαντιαίας διοργάνωσης.
Η απειλή έλλειψης νερού έχει σαν αποτέλεσμα να διακυβεύεται και η ειρήνη της ανθρωπότητας. Ήδη πολλές χώρες του κόσμου ερίζουν πάνω από τους συρρικνούμενους υδάτινους πόρους. και συγκρούονται για τη διαχείριση τους..
Από την αρχαιότητα στο δίκαιο των ελληνικών πόλεων και της ρωμαϊκής δημοκρατίας το νερό κατέχει περίβλεπτη θέση. Στο ελληνικό δίκαιο διατάξεις εσωτερικές ή διεθνώς συμβάσεις δικαίου ρύθμιζαν την χρήση και προστασία υδάτων.
Το 1971 δημιουργήθηκε η Σύμβαση Ραμσάρ, για την προστασία υγροτόπων διεθνούς σημασίας. Τη Σύμβαση έχουν επικυρώσει 158 χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Δυστυχώς όμως η πράξη πολύ απέχει από τις απαιτήσεις για ορθή διαχείριση και ουσιαστική προστασία.
Τον Δεκέμβριο του 2000 η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε την Οδηγία –Πλαίσιο για το νερό. Βασικοί στόχοι της Οδηγίας, είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση όλων των νερών καθώς και η προστασία , η βελτίωση και η αποκατάστασή τους ,έτσι ώστε μέχρι το 2015 όλα τα υδάτινα συστήματα να βρίσκονται σε καλή οικολογική κατάσταση. Η Ελλάδα ενσωμάτωσε την Οδηγία-Πλαίσιο στην Ελληνική νομοθεσία. Ταυτόχρονα το ελληνικό σχολείο έχοντας κατανοήσει τη σπουδαιότητα αυτού του φυσικού πόρου, καθώς και την ανάγκη προστασίας του ενημερώνει, ευαισθητοποιεί και καλλιεργεί τάσεις ως προς τη διαχείρισή του μέσα από δεκάδες ετήσια προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Αγωγής Υγείας.
Επίσης τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επισημαίνουν τον κίνδυνο. Οι οικολογικές οργανώσεις κινητοποιούνται
Ίσως οι άνθρωποι γίνουν λίγο σοφότεροι., όσο η κατάσταση είναι ακόμα αναστρέψιμη. Ας διαφυλαχτεί το φυσικό αυτό στοιχείο (η αρχή των πάντων, κατά τον Θαλή τον Μιλήσιο), που απλόχερα δίνει η φύση και είναι πηγή ζωής κι έμπνευσης .
Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΣΕΠΕΔ
ΣΟΦΙΑ ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ
